Vještačka inteligencija, koliko god korisna bila, sve je veći faktor u radikalizaciji mladih. To pokazuju slučajevi tinejdžera koji su planirali terorističke napade u Evropi u posljednjih nekoliko godina, a jedno od alarmantnijih područja gdje su napadi bili učestali jeste upravo Belgija.
Volstrit žurnal piše da je posljednjih mjeseci širom Evrope uhapšeno nekoliko desetina mladih ljudi, neki od njih imaju samo 14 godina, pod optužbom da su planirali napade na muzičke prostore, tržne centre i verska mjesta zbog ideološke radikalizacije.
Belgija jedno od najgorih područja
Trećina svih slučajeva terorizma u Belgiji između 2022. i 2024. godine uključivala je maloljetnike. U Britaniji je skoro svaki peti osumnjičeni za terorizam bio dijete. Zanimljivo je da su studije pokazale da je tokom pandemije u Ujedinjenom Kraljevstvu broj hapšenja zbog terorizma smanjen u svim starosnim grupama, osim među djecom.
Veoma mlade osobe su akteri
“Novo je broj mladih ljudi koji su direktno uključeni u planiranje nasilnih napada, uključujući i veoma mlade pojedince“, rekao je za WSJ Tomas Renard, direktor Međunarodnog centra za borbu protiv terorizma u Hagu.
Gotovo svi mladi ljudi su radikalizovani putem interneta, a internet se pokazao efikasnijim u ubrzavanju procesa radikalizacije. Prema Globalnom indeksu terorizma, prosečno vreme potrebno za radikalizaciju u 2002. godini bilo je 16 meseci. U 2015. godini to vrijeme je skraćeno za 40 procenata. Danas je dovoljno samo nekoliko nedjelja.
Primjer tipičnog ekstremiste
Primer tipičnog ekstremiste generacije Z je mladić koji se trenutno sudi u Belgiji. Abdul Kerim Gadajev, devetnaestogodišnji čečenski izbjeglica, radikalizovao se nakon što mu je otac deportovan iz Francuske u Rusiju. Nakon deportacije, počeo je da se osjeća otuđeno u školi. Na internetu je napisao da želi da ponovi Bataklan, teroristički napad iz 2015. godine u kojem je poginulo 90 ljudi.
U Šofontenu, maloj belgijskoj opštini gdje se Gadajev nastanio sa svojom maćehom nakon očeve deportacije, mladić je zaostajao u školi. Pronašao je grupe vršnjaka na mreži koje su bile zainteresovane za sport i religiju, posebno na TikToku gdje su njegovi krugovi postajali sve više politički orijentisani.
Bio je na telefonu 24 sata
“Bio sam na mobilnom telefonu 24 sata dnevno”, rekao je.
U februaru prošle godine, pridružio se operativnom kanalu na aplikaciji Signal gdje su članovi počeli da planiraju napad, prema tužiocima. Neki su imali samo 13 godina. Razgovarali su o tome kako da nabave oružje i dijelili su fotografije mete – koncertne dvorane Botanik u centru Brisela. Gadajev je izjavio da je spreman da učestvuje, pod uslovom da napad bude dobro pripremljen.
Govor mržnje je u fokusu
U martu 2024. godine, belgijska savezna policija uhapsila je Gadajeva i još trojicu malolejtnika širom Belgije. Advokati odbrane tvrde da je njegova retorika na društvenim mrežama bila “performativna”. Ta tvrdnja ukazuje na izazov sa kojim se suočavaju zapadne obavještajne službe: kako prepoznati kada govor mržnje prerasta u konkretnu akciju.
“Već neko vreme govorimo da je složenost naših istraga veća nego ranije, a širina i dubina onoga sa čime se suočavamo su izuzetni“, rekla je Viki Evans, glavna koordinatorka britanske policije za borbu protiv terorizma, i pozvala tehnološke kompanije da pomognu u rešavanju problema.
Nasilan sadržaj na društvenim mrežama
Naime, algoritmi društvenih mreža imaju snažan atraktivan efekat na mlade ljude, nudeći im sve nasilniji sadržaj i stvarajući digitalne “rupe bez dna”. Veštačka inteligencija je dodatno pogoršala problem, rekla je Džulija Ebner, stručnjakinja za onlajn radikalizaciju na Institutu za strateški dijalog i Univerzitetu u Oksfordu.
“Video snimci i slike koje kreira veštačka inteligencija dotiču se veoma dubokih emocija i ljudske prirode. Veštačka inteligencija i algoritmi u velikoj meri obavljaju posao harizmatičnog regrutera, samo sto puta efikasnije“, upozorio je Ebner.
“Motivi za napade su vjerski i krajnje desničarski”
Mnogi slučajevi ne dospeju do javnosti, ali oni koji dospevaju uključuju četrnaestogodišnju devojčicu iz Crne Gore koja je uhapšena u Austriji u maju prošle godine pod optužbom da je planirala napad na “nevernike”.
Kod 14-godišnjakinje je tada pronađen propagandni materijal Islamske države, nož i sjekira, a policija ju je pronašla preko aktivnosti i razgovora na društvenim mrežama, javljaju austrijski mediji.
U februaru iste godine, njena vršnjakinja je uhapšena zbog planiranja napada na željezničku stanicu. Najpoznatiji je slučaj troje tinejdžera koji su planirali napad na tri koncerta Tejlor Svift u Beču prošle godine. Takvi slučajevi su sve češći. Ali dok se Sjedinjene Države bore sa pucnjavama u školama, u Evropi su najčešći motivi vjerski i krajnje desničarski radikalizam.
“U prvih osam mjeseci nakon početka rata u Gazi, 60 islamističkih ekstremista je uhapšeno u Evropi zbog terorizma, od kojih su dvije trećine tinejdžeri“, rekao je za WSJ Piter Nojman, profesor studija bezbjednosti na Kings koledžu u Londonu.
A mlada krajnja desnica u Evropi predstavlja sve veću pretnju. Belgijska policija je u januaru uhapsila četrnaestogodišnjeg dječaka sa neonacističkim stavovima zbog sumnje da je planirao napad na džamiju, prenosi Jutarnji.
